Eerste voorstelling september 2018.

Hij was van eenvoudige afkomst, toch geloofde Willem van Oranje in Johan van Oldenbarnevelt: tweede stichter van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Reactie bezoeker aan vroege voorstelling op 12 jan. 2019:
‘Mijn complimenten voor deze weergave van een belangwekkend deel van onze geschiedenis.’ (e-mail aan info@historisch-theater.nl, 12 jan. 2019, E.R., 16.49 uur)

Inleiding bij toneelstuk
Landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt, 30 jaren lang de machtigste man in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, stuwde een schijnbaar onbestuurbare Republiek naar ongekende macht en rijkdom. ‘Hij’ was het die rond 1600 de basis legde voor de Nederlanden als wereldmacht met immense rijkdom. Dankzij hem werd Maurits stadhouder. Na een jarenlange samenwerking, succesvol in de gewapende strijd tegen de katholieke Spaanse overheersing, groeide rond 1600 een vertrouwensbreuk die fataal eindigde met de publieke onthoofding van Van Oldenbarnevelt op het Binnenhof.

De Amersfoorter Johan van Oldenbarnevelt werd geboren in een eenvoudig milieu, maar ontsteeg dat dankzij toeval, list en aanleg. Een vrijwel onmogelijke prestatie in die tijd. Als pensionaris van Rotterdam legde Oldenbarnevelt de grondslag voor het Rotterdamse havencomplex, tot afschuw van Amsterdamse regenten, en voor grote rijkdom in de Nederlanden dankzij overheids-gestuurde richtlijnen voor de Oost-Indische Compagnie.
Door een conflict over godsdienst en macht ontspoorde de werkrelatie tussen Oldenbarnevelt en Maurits fataal. Vooraanstaande steun voor Oldenbarnevelts politiek, onder meer in de persoon van rechtsgeleerde Hugo de Groot, legt Maurits het zwijgen op. Enkele van zijn slippendragers geeft hij een machtige positie.
Pogingen van Louise de Coligny, stiefmoeder van Maurits en eerste vrouw van het Huis van Oranje, het leven van Johan van Oldenbarnevelt te sparen, faalden.
Het is 1619 als de oude en door ziekte geplaagde Van Oldenbarnevelt na een politiek proces en veroordeling op het Haagse Binnenhof wordt onthoofd. Regeringsstad Den Haag gedenkt hem als groot staatsman op de Lange Vijverberg: een standbeeld in brons gegoten.
In ‘De landsadvocaat’ is een speelse rol weggelegd voor ‘De Nederlandse Maagd’ als vertelster en symbool van nationale eenheid.

Een bericht uit de 21^e eeuw.
Meerdere keren vroeg Oldenbarnevelt ontslag. Zelfs toen hij oud en ziek was werd hem dat geweigerd. Dus bleef hij strijden vóór het politieke primaat van de Staten van Holland. Onder zijn leiding en in die geest namen de Staten maatregelen ter bescherming van godsdienstige tolerantie en tegen legerleider Maurits.

En toen? Toen nam Maurits invloedrijke medestanders van Oldenbarnevelt gevangen en verving die door zijn slippendragers.
Zo legde Maurits, ondanks protesten van Louise de Coligny, eerste vrouw van het huis van Oranje, de basis voor een politieke moord op de eerste grote staatsman van de Republiek der zeven Verenigde Nederlanden, en na Willem van Oranje de tweede stichter van de Republiek.

Michel Meissen, Den Haag, januari 2019.