Baruch d'Esponiza wijzigde zijn voornaam Baruch (Hebreeuws voor Gezegende)in Benedictus (Latijn voor Gezegende). Als Benedictus Spinoza (1632-1677) was hij een bescheiden en zachtmoedig filosoof die een basis legde voor het vrije woord, voor tolerantie, godsdienstvrijheid en daarmee ook voor de hedendaagse democratie van onze Westerse samenleving.
De geboren Amsterdammer woonde en werkte na verbanning uit de Portugees-Israëlische Gemeente in kosthuizen (Rijnsburg, Voorburg). De laatste zeven jaar van zijn leven was hij een Hagenaar. In zijn kosthuis aan de Paviljoensgracht voltooide hij zijn bekendste boekwerk: de Ethica.
Zijn denken is tot op heden voor velen in de wereld een bron van inspiratie. De waarheid is naamloos brengt leven en denken van de filosoof Spinoza inspirerend en lichtvoetig over het voetlicht.

Datum: november 2016
Betreft: 2 citaten uit artikel van Josephine de Vijlder
Reden: Voorstelling 'De waarheid is naamloos' in 'De Zalen', Riouwstraat 1, in 2016 en 2017.
Volledige artikel: Het gezicht achter de voordeur van – Hans Peter Ligthart

Het gezicht achter de voordeur van – Hans Peter Ligthart
...
'Voor dit artikel was ik op bezoek bij de acteur Hans Peter Ligthart die, in november en februari, tijdens een aantal voorstellingen in de Rode Zaal van De Zalen, in de huid kruipt van Baruch d’Espinoza. Tijdens de historische monoloog “De waarheid is naamloos” neemt hij de luisteraars mee in het leven en denken van Benedictus Spinoza.'
...
'De productie van de voorstellingen is in handen van de Stichting Historisch-Theater en de monoloog is niet alleen geschreven door Michel Meissen, maar wordt ook door hem geregisseerd. Ik ken Michel Meissen al jaren, vertelde Hans Peter. Hij heeft al een groot aantal prachtige historische stukken op zijn naam staan. Toen hij me belde met de vraag of ik de rol van Spinoza wilde spelen heb ik dan ook onmiddellijk 'ja' gezegd. Gedurende een monoloog van een uur vertel ik, als Spinoza, over zijn leven, met af en toe een uitstapje naar de huidige tijd. En nee, ik heb, ondanks mijn leeftijd, nog geen probleem met het onthouden van zoveel tekst! Ik moest me wel eerst in Spinoza verdiepen, hoor. Iedereen kent zijn naam maar weinigen kennen zijn leven, nietwaar?'
(Josephine de Vijlder)

Persbericht

Gespeeld portret van een groot Hagenaar
Stichting Historisch-Theater presenteert

De waarheid is naamloos. Leven en denken van Benedictus Spinoza’
(historische monoloog)

Een gespeeld portret van een groot Hagenaar. ‘De waarheid is naamloos’ brengt de denker Spinoza inspirerend en lichtvoetig over het voetlicht. De 17de eeuwer Benedictus Spinoza volgde – ondanks hevige weerstand - in zijn denken een geheel eigen koers. Tot in onze tijd is hij een inspiratiebron voor velen zowel in als buiten Europa.

Baruch d’Espinoza wijzigde zijn voornaam Baruch (Hebreeuws voor Gezegende), in Benedictus (Latijn voor Gezegende). Als Benedictus Spinoza (1632-1677) was hij een bescheiden en zachtmoedig filosoof die een basis legde voor het vrije woord, voor tolerantie, godsdienstvrijheid en daarmee ook voor de hedendaagse democratie van onze Westerse samenleving. De laatste zeven jaar van zijn leven was hij een Hagenaar, in die jaren schreef hij zijn belangrijkste werk.
De voorstelling ‘De waarheid is naamloos’ biedt een unieke kans om in korte tijd en op onvergetelijke wijze kennis te maken met leven en denken van een groot wereldburger.

• Aanbevolen door Vereniging Het Spinozahuis.
• Uit het gastenboek :
  'Wat een prachtige voorstelling. Hoop op meer voorstellingen.'
  'Uitzonderlijk goed!'
  'Genoten van de logica in het verhaal. Heel goed verbeeld en knap om zo'n verhaal te schrijven.'

De eerste voorstellingsreeks vond plaats in het voorjaar van 2016.

Drie fragmenten uit het toneelscript

Eerste fragment:
Eén van mijn leraren is Franciscus van den Enden, … Hij heeft een intelligente dochter. Ze is licht kreupel, iedere stap die zij zet vertedert. Men zegt dat ik verliefd ben… Een medeleerling is dat ook. Zijn liefde wordt beantwoord.

Tweede fragment:
Ik weet niet dat een denker in de twintigste eeuw zal zeggen: Als de wereld nog een ontelbaar aantal jaren bestaat, dan zal de algemene godsdienst een gelouterd spinozisme zijn.
En dat een andere zal zeggen: Zo ontdekte ik in de teksten van Spinoza… mijn eigen onbekende wezen.
Als ik dat nu, in mijn zeventiende eeuw zou weten, zou ik de schouders ophalen en zeggen: Mijn naam mag verzwegen worden, de waarheid is naamloos.

Derde fragment:
Zorgvuldig noteer ik eigen gedachten… spreek met bekenden uit de joodse gemeente. Ik praat, praat, praat...

Blikken verharden.

(vindt een document. Haalt lint er af, rolt het uit. Mompelt) Van de anders zo bedachtzame bestuurders van onze synagoge… (leest)

'Volgens het besluit der Engelen en het oordeel der Heiligen… … Wij doen u weten hoe we sinds lang kennis hebben genomen van de slechte meningen en werken van Baruch d’Espinoza… … Banvloek, wegens gruwelijke ketterijen.

… Wij wijzen erop dat niemand zich tot hem mag richten in woord en geschrift, dat niemand hem enige gunst mag verlenen, onder één dak met hem verkeren, binnen een afstand van vier el bij hem mag zijn of enig geschrift dat door hem is vervaardigd lezen mag.'

(rolt document op, strikt lint, bergt het op. Peinzend) Minstens vier el van mij vandaan… (zet stappen, kijkt naar afstand, trekt conclusie) … Wat heb ik misdaan?!

Besluit van Engelen? Nemen engelen besluiten? Oordeel van Heiligen? Hebben zij gelezen wat ik schreef? Waaraan heb ik dit schrijven te danken? Omdat ik ontken dat de Bijbel Gods woord is?… De Bijbel is een prachtig mensenwerk!

Stellingen bij ‘De waarheid is naamloos’

1. Verbanning, volledige uitsluiting van elke vorm van menselijk contact, uit zijn Amsterdamse Joodse gemeenschap legde het fundament onder Spinoza’s uitzonderlijk systematisch, kritisch en eigenzinnig denken.
2. De ‘leer van Spinoza’ kan op vele manieren worden uitgelegd (meer dan één geleerde maakte daar zijn levenswerk van, waaronder de jezuïet Dunin-Borkowski).
3. Spinoza was een man met vele contacten, tot op het hoogste niveau.
4. Spinoza was een bescheiden en zachtmoedig filosoof die een basis legde voor democratische basiswaarden zoals het vrije woord, tolerantie en godsdienstvrijheid.
   
   (M.M., Den Haag 2016)

Uit het gastenboek

De voorstelling was voor ons een belevenis. Knap hoor, leven en leer van Spinoza in een uur kundig en kunstig samengevat, uitstekende monoloog, begeleid door passend luitspel.
(Adriaan H., 12-11-2016)

In een mooie intieme ruimte kwam de boeiende filosofie van Spinoza sprankelend tot leven.
Op indrukwekkende wijze werd de van begin tot einde beeldende tekst prachtig geacteerd. Veel interessante informatie die je bijblijft over een groot denker. Intens heb ik genoten van tekst, sfeer, de acteur, de gehele setting en ambiance. Met hulde!
(Giselle W., 27-03-2016)

Voorstelling voortreffelijk. Fijn to the point en geen overbodige opsmuk. Veel dank!
(K.V., 28-03-2016)

Wat een prachtige voorstelling. Rust en HP heeft een ideale stem. Hoop op meer voorstellingen.
(E. vd B., 28-03-2016)

Genoten van de logica in het verhaal. Heel goed verbeeld en knap om zo’n verhaal te schrijven.
(N.D., 28-03-2016)

Geweldige voorstelling Hans Peter!! We zijn erg onder de indruk.
(J.L., 03-04-2016)

Prachtig verbeeld!
(J. de W., 03-04-2016)

Mooi, intiem portret van wijze man.
(R.W., 03-04-2016)